بررسی 9 علت خجالتی بودن کودکان [علت، تشخیص و درمان]

اکثر کودکان هر از گاهی احساس خجالت می‌کنند. اما زندگی برخی از آن‌ها به دلیل کمرویی به شدت محدود می‌شود. کودکانی که از کمرویی شدید رنج می‌برند، ممکن است با بالغ شدن از آن خارج شوند یا بزرگسالان خجالتی شوند. والدین می‌توانند در رفع خجالت کودک نقش مهمی ایفا کنند. البته در موارد شدید، ممکن است کمک حرفه‌ای توصیه شود.

در حالت کلی خجالت یا کمرویی نوعی احساس ترس یا ناراحتی است که توسط دیگران به ویژه در شرایط جدید و در بین غریبه‌ها ایجاد می‌شود. این احساس ریشه در خودآگاهی افراد دارد که می‌تواند آن‌ها را از انجام برخی امور منع کند. در حقیقت خجالتی بودن توانایی افراد را برای انجام آنچه می‌خواهند، مهار می‌کند.

به همین دلیل از ایجاد روابط سالم در اجتماع جلوگیری خواهد کرد. این مسأله همچنین می‌تواند یکی از علل ایجاد اضطراب اجتماعی نیز باشد. اما علت خجالتی بودن کودکان چیست؟ چگونه می‌توان دلیل خجالتی بودن کودک را تشخیص داد؟ برای رفع خجالت کودک چه کار‌هایی باید انجام داد؟ ما در این مقاله از پیکوتویز به علت خجالتی بودن کودکان، راه‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید تا شما را در رفع خجالت کودکتان یاری کنیم.

انواع خجالت و کمرویی در کودکان

کمرویی می‌تواند از نظر قدرت متفاوت باشد.

بسیاری از مردم احساس خفیف ناراحتی می‌کنند که به راحتی بر آن‌ها غلبه می‌شود.

دیگران از موقعیت‌های اجتماعی ترس شدید دارند و این ترس می‌تواند ناتوان‌کننده باشد.

مهار، کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، اضطراب و افسردگی می‌تواند ناشی از کمرویی باشد.

خجالتی بودن طیف وسیعی از رفتار‌ها را در بر می‌گیرد. طبیعی است که گاهی اوقات کودکان در شرایط جدید احساس خجالتی کنند.

درک خجالتی بودن نیز ممکن است فرهنگی باشد. برخی از فرهنگ‌ها مانند ایالات متحده، تمایل منفی به آن دارند. در حاای که بعضی دیگر از فرهنگ‌های آسیایی تمایل دارند که کمرویی را مثبت‌تر بدانند.

علت خجالتی بودن کودکان

۹ علت خجالتی بودن کودکان

حدود ۱۵ درصد از نوزادان با گرایش به کمرویی متولد می‌شوند. تحقیقات تفاوت‌های بیولوژیکی را در مغز افراد خجالتی نشان داده است. اما تمایل به کمرویی نیز تحت تأثیر تجربیات اجتماعی است. اعتقاد بر این است که اکثر کودکان خجالتی به دلیل تعامل با والدین دچار کمرویی می‌شوند. والدینی که اقتدارگرا یا بیش از حد کنترل‌کننده هستند، می‌توانند باعث خجالتی شدن فرزندان خود شوند. کودکانی که اجازه تجربه چیز‌ها را ندارند، ممکن است در توسعه مهارت‌های اجتماعی دچار مشکل شوند. یک رویکرد گرم و دلسوزانه برای تربیت فرزندان معمولاً باعث می‌شود آن‌ها در کنار دیگران راحت‌تر باشند.

مدارس، محله‌ها، اجتماعات و فرهنگ همگی بر شکل‌گیری شخصیت کودک تأثیر می‌گذارند. ارتباطاتی که کودک در این شبکه‌ها ایجاد می‌کند، به رشد او کمک می‌کند. کودکان دارای والدین خجالتی ممکن است از این رفتار تقلید کنند. در بزرگسالان، محیط‌های کاری بسیار مهم و تحقیر عمومی می‌تواند منجر به کمرویی شود. در ادامه به چند علت خجالتی بودن کودکان خواهیم پرداخت.

دلایل خجالتی بودن کودکان:

عوامل ژنتیکی
شخصیت‌های حساس
رفتار آموخته شده
روابط خانوادگی
فقدان تعامل اجتماعی
انتقادات شدید
ترس از شکست
بچه‌ های طرد شده
کودکان نادیده گرفته شده

در ادامه به توضیح هر مورد می پردازیم.

1- عوامل ژنتیکی

ژنتیک تأثیر بسیار زیادی بر شکل‌گیری شخصیت کودکان دارد. همان‌طور که گفتیم برخی کودکان به صورت ژنتیکی خجالتی متولد می‌شوند. در کل بسیاری از جنبه‌های شخصیت را می‌توان تا حدی با ترکیب ژنتیکی موروثی فرد تعیین کرد.

2- شخصیت‌های حساس

یکی از عوامل خجالتی بودن کودک، حساس بودن بیش از حد او از لحاظ شخصیتی است. نوزادانی که از نظر احساسی حساس هستند و به آسانی مورد ارعاب قرار می‌گیرند، بیشتر از سایرین به کودکان خجالتی تبدیل می‌شوند.

3- رفتار آموخته شده

کودکان با تقلید از تأثیرگذارترین الگو‌های خود یعنی والدین یاد می‌گیرند. والدین خجالتی ممکن است خجالت را به صورت کاملاً ناخواسته به فرزندان خود بیاموزند.

رفع خجالت کودک

4- روابط خانوادگی

کودکانی که احساس امنیت و دلبستگی به والدین خود ندارند یا مراقبت‌های مداوم را تجربه کرده‌اند، ممکن است مضطرب و مستعد رفتار خجالتی باشند. والدین بیش از حد محافظت‌کننده ممکن است به فرزندان خود به ویژه در موقعیت‌های جدید بیاموزند که مهار شوند و بترسند.

5- فقدان تعامل اجتماعی

کودکانی که در چند سال اول زندگی خود از دیگران جدا شده‌اند، ممکن است مهارت‌های اجتماعی لازم برای تعامل آسان با افراد ناآشنا را نداشته باشند.

6- انتقادات شدید

کودکانی که توسط شخصیت های تاثیر گذار زندگی مثل: پدر و مادر، خواهر و برادر، دوست یا آشنایان مورد آزار و اذیت و سوء رفتار قرار می‌گیرند نیز ممکن است به کمرویی گرایش داشته باشند.

7- ترس از شکست

کودکانی که بیش از توانایی‌های خود تحت فشار قرار گرفته‌اند، ممکن است به علت ترس از شکست خود را خجالتی نشان دهند.

8- بچه‌ های طرد شده

اکثر بچه‌ها دوست دارن، دوست داشته شوند. اما برخی در یادگیری نحوه دوست‌یابی کند عمل می‌کنند. بعضی دیگر از بچه‌هه ممکن است به علل نحوه لباس پوشیدن، رعایت نکردن بهداشت شخصی، چاقی یا حتی نقص در گفتار از گروه‌ها کنار گذاشته شوند. این طرد شدن توسط هم سالان و گاهی اعضای خانواده فرزندان را گوشه‌گیر و خجالتی می‌کند.

عوامل خجالتی بودن کودک

9- کودکان نادیده گرفته شده

از سوی دیگر، کودکان ممکن است آشکارا طرد نشوند و مورد تمسخر قرار نگیرند. اما اغلب فقط نادیده گرفته می‌شوند. گاهی نیز فراموش می‌شوند و به مهمانی‌ها دعوت نمی‌شوند. این کودکان آخرین کسانی هستند که برای تیم انتخاب می‌شوند. ممکن است این جوانان تنها احساس شوند اما منفعل بوده و از انزوا خود متنفرند. برخی دیگر در واقع ترجیح می‌دهند تنها باشند. این گروه اخیر ممکن است مورد احترام و تحسین دیگران قرار گیرند، اما فقط در کار‌های انفرادی یا زمانی که با والدینشان وقت می‌گذرانند. پیشنهاد می شود مقاله بهترین سبک های فرزند پروری را بخوانید.

صرف نظر از عوامل ژنتیکی خجالتی بودن کودکان، مهم‌ترین دلیل ایجاد این احساس در بچه‌ها نحوه تربیت و رفتار والدین با کودک است.

عوارض کمرویی چیست؟

کمرویی مداوم و شدید می‌تواند کیفیت زندگی کودک را از جهات مختلف کاهش دهد. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاهش فرصت‌های توسعه یا تمرین مهارت‌های اجتماعی
دوستان کمتر
کاهش مشارکت در فعالیت‌های سرگرم‌کننده و مفید که مستلزم تعامل با دیگران است (مانند: ورزش، رقص یا موسیقی).
افزایش احساس تنهایی
بی‌اهمیتی و کاهش عزت نفس
کاهش دستیابی به پتانسیل کامل به علت ترس از قضاوت شدن
سطح اضطراب بالا
عوارض جسمانی شرم‌آور (مانند: سرخ شدن، لکنت زبان و لرزش).

راه های تشخیص دلیل خجالتی بودن کودک

همه کودکانی که تنها با خوشحالی بازی می‌کنند، خجالتی نیستند. ترس و اضطراب از عناصر کمرویی هستند. یکی از اولین نشانه‌های کمرویی نگران‌کننده در کودکان این است که آن‌ها هرگز نمی‌خواهند والدین خود را ترک کنند. کودکانی که در تحصیلات خود ضعیف عمل می‌کنند و یا برای دوست‌یابی مشکل دارند، باید از نظر کمرویی مورد ارزیابی قرار گیرند. کسانی که قربانی قلدری شده‌اند، در معرض ابتلا به کمرویی هستند. بچه‌هایی که مدام مورد تمسخر قرار می‌گیرند، ممکن است رفتار خشونت‌آمیزی را به عنوان جبران بیش از حد کمرویی از خود نشان دهند. کسانی که غفلت را تجربه کرده‌اند نیز در معرض خطر هستند.

گاهی اوقات کودکان خجالتی تشخیص داده نمی‌شوند و تحت درمان قرار نمی‌گیرند. برخلاف بسیاری از اختلالات عاطفی دیگر، کمرویی اغلب منجر به ایجاد مشکل در کودک نمی‌شود. غالباً هیچ عصبانیت یا رفتار تهاجمی برای بلند کردن پرچم قرمز و تشویق درمان وجود ندارد. درمانگران می‌توانند کمرویی کودک را با مشارکت در فعالیت‌هایی مانند چاراد و بازی روی میز ارزیابی کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند از عروسک‌ها برای رفع خجالت کودک استفاده کنند.

اجتماعی کردن کودک خجالتی

راه های درمان و رفع خجالت کودک

روان درمانی می‌تواند به کودکان در مقابله با کمرویی کمک کند. می‌توان به آن‌ها مهارت‌های اجتماعی، نحوه آگاهی از کمرویی خود و راه‌هایی برای فهمیدن این که کمرویی آن‌ها ناشی از تفکر غیرمنطقی است، آموزش داد. تکنیک‌های آرامش مانند: تنفس عمیق می‌تواند به کودکان و بزرگسالان کمک کند تا با اضطراب کنار بیایند که ممکن است زمینه‌ساز کمرویی باشد. گروه درمانی همچنین می‌تواند برای کودکان و بزرگسالانی که کمرویی دارند، مفید باشد. در موارد نادر و شدید نیز دارو می‌تواند خجالت را تسکین دهد.

والدین نیز برای اجتماعی کردن کودک خجالتی خود باید به دنبال تقویت مهارت‌های اجتماعی در فرزند خود باشند. از جمله این اقدامات می‌توان به کنار آمدن با شکست و ناامیدی، مقابله با تغییرات، مقابله با طرد و طعنه‌زدن، مدیریت خشم، استفاده از طنز و... اشاره کرد.